محیط مناسب سالمندی
اگر خواهان این هستیم که محیط مناسبی برای سالمندان در منزل یا محل نگهداری بسازیم باید بدانیم که نیازهای جسمی آنها چیست.
تحرک
عدم تحرک معمول سالمند (از آنجا که ساعات سپری شده در نور طبیعی و فضای باز را کاهش می‌دهد) یکی از عوامل افت میزان تولید ویتامین دی(D) است. همین عامل بر اختلالات خواب نیز اثرگذار است. وقتی افراد به دلیل توانایی پایین حرکتی، کمتر از محل سکونت خود خارج میشوند، چرخه کامل روشنایی/تاریکی را تجربه نمی کنند و عملکرد ساعت داخلی بدن آنها مختل می‌شود. با افزایش دریافت نور طبیعی، چرخه خواب و بیداری به طور خودکار با چرخه روز و شب هماهنگ شده و اختلالات خواب کاهش می‌یابد.
استفاده از مواد مناسب برای پوشش زمین، ساخت راهروهای مسطح و طراحی مناسب نرده و تکیه‌گاه، می‌تواند سالمند را تشویق به تحرک بیشتر کند. افزایش تحرک به نوبه خود توان فیزیکی و سلامت روحی سالخوردگان را افزایش می‌دهد.
موانعی که ممکن است باعث زمین خوردن فرد کهنسال شود باید مورد توجه قرار گیرد؛ از جمله وجود پله. چیدمان وسایل و مبلمان را می‌توان به نحوی انجام داد که مسیر رفت و آمد و عبور، پهنای کافی داشته باشد. همچنین لازم است دستگیره‌ها و نرده‌های مناسب افراد کم‌توان حرکتی، در نقاط لازم تعبیه شود.
عوامل محیطی و خارجی که باعث بروز حادثه، لغزیدن، سرخوردن و به زمین افتادن سالمندان میشوند مهم هستند،”شکستگی استخوان منبع عمده معلولیت است با مسن شدن افراد شکستگی لگن به طور فزاینده شایع می‌شود و علت بسیاری از معلولیت‌ها و مرگ و میرهاست” و بایستی شناسایی شوند. در بیش از ۵۱ درصد موارد یک عامل خارجی در بروز حوادث دخالت دارند. هدف این است که عوامل خطر قابل اصلاح را می‌بایست شناسایی کرد و تا آنجا که ممکن است برطرف نمود تا ایمنی محل سکونت با ایجاد تغییرات لازم به طور مطلوب تأمین گردد.
به چند مورد از این موارد در زیر اشاره خواهیم کرد:
- محل سکونت سالمند از نور کافی و تهویه مناسب برخوردار باشد.
- ضرورت دارد در توالت میله‌های فولادی محکم نصب شوند تا سالمند بتواند آنها را بگیرد و زمین نخورد.
- واحد مسکونی که سالمند در آن زندگی می‌کند ترجیحاً در طبقه اول ساختمان باشد یا اینکه ساختمان دارای آسانسور باشد تا سالمند از پله‌های کمتری جهت جابه‌جایی استفاده کند.
- محل رفت‌وآمد سالمند از اتاق‌خواب به توالت در شب نور کافی داشته باشد.
- در اتاق‌خواب از چراغ‌خواب استفاده شود، کلید و پریز قابل دسترسی باشد.
- کاناپه‌ها و صندلی‌ها نباید زیاد گود یا کوتاه باشند، میزها ارتفاع مناسب داشته باشند.
- وسایلی که زیاد مصرف میشوند دم دست باشد و چیزهای سنگین در قفسه‌های پائین تر چیده شود.
- راه‌پله‌ها باید روشن باشد، دارای نرده‌ها و سطح غیر لغزنده باشد.
- محل سکونت سالمند از نور کافی و تهویه مناسب برخوردار باشد.
فضای باز و سبز
بیرون رفتن برای سلامتی لازم است. همان طور که اشاره شد، قرار گرفتن در معرض نور آفتاب نظم بیشتری به چرخه‌ی خواب و بیداری داده و تحرک بیشتر، احساس سلامت را در فرد افزایش می‌دهد. در طراحی اماکن مخصوص نگهداری سالمندان، باید فضاهای باز مناسب گنجانده شود. در حال حاضر فضاهای سبز و باز نه به عنوان بخشی از فضای کلی، بلکه به عنوان تزئینات و نما در نظر گرفته می‌شود. آن چه غالباً در طراحی این فضاها فراموش می‌شود، کاربرد آن برای بهبود کیفیت زندگی سالمندان است.
نور آفتاب و منظره‌ی فضای سبز، شفابخش روحند. با گل‌ها، درختان، پرندگان و حیوانات می‌توان محیط بیرون را به درون ساختمان منتقل کرد. محیط یکنواخت و خسته‌کننده موجب ایجاد واکنش‌های مضر در سالمندان می‌شود، از جمله اضطراب، ترس و پریشانی.
در نظرگرفتن باغ‌ها برای فرار از یکنواختی و برانگیختن حواس بسیار مؤثر است. حتی کسانی که در اثر کهولت دچار زوال عقل میشوند به چنین محیط‌هایی پاسخ مثبت می‌دهند. بیمارانی که در مراحل میانی تا نهایی ابتلا به جنون هستند، به محیط آرام و ساکت تمایل بیشتری دارند. حال آنکه بیمارانی با میزان آسیبِ کمتر، محیط فعال و برانگیزاننده را ترجیح می دهند.
محیط زندگی انسان و کیفیت آن اثر مهمی بر وضعیت روحی و خصوصیات رفتاری او دارد. انسان پیوسته در تعامل با محیط اطراف خویش است؛ بر آن اثر گذاشته و از آن اثر می‌پذیرد. محیط اطراف آدمی، عنصری مهم در زندگی اوست که آن را باید از زاویه‌ای علمی نگریست. با رشد جمعیت کهنسال شهرها، مسائل این قشر و سلامت و رضایت آن هر روز بیش از پیش اهمیت می‌یابد و موضوع تحقیق و توجه قرار می‌گیرد. تمرکز بر محیط زندگی سالمندان و بهبود آن، می‌تواند مستقیماً کیفیت زندگی قشر دیرسال جامعه و به تبَع آن کیفیت زندگی شهری را برای تمام آحاد جامعه بهبود بخشد. نباید فراموش کرد هر عضو( حتی جوانان امروز) جامعه، فرد کهنسال آینده است.