سلامت روان به اندازه سلامت جسم در حفظ سلامت و تندرستی عمومی افراد نقش دارد. سلامت روان زمانی تأمین میشود که فرد از نظر روانی در آرامش کامل به سر ببرد. یکی از راههای تأمین سلامت روان، دوری از استرسهای روزمره است. هرچند که سلامت روان خیلی از ما تحت تأثیر استرس قرار دارد و شاید خیلیهای ما بگوییم که دوری از استرس کار چندان سادهای نیست، اما یک ترفند ساده برای رسیدن به آرامش، سلامت روان و دوری از استرس، کنار گذاشتن تلفن همراه، حداقل در زمانهای استراحت یا بودن در کنار خانواده است. یکی دیگر از راههای رسیدن به سلامت روان، حمایت عاطفی اعضای خانواده از یکدیگر است.
اگر اعضای خانواده بتوانند در مشکلات کوچک و بزرگ در کنار هم باشند، میتوانند تاحد قابل قبولی باعث ایجاد آرامش در خانه و حفظ سلامت روان تکتک اعضای خانواده شوند. سلامت روان، به نکته دیگری که همان خواب آرام باشد هم بستگی دارد. زمانی ما میتوانیم توقع حفظ سلامت روان خود را داشته باشیم که بتوانیم خواب آرامی را در طول شب تجربه کنیم. خواب ناکافی یا بیخوابیهای مداوم، تأثیری به شدت منفی بر سلامت روان میگذارد و فرد را دچار خستگی، اضطراب و در موارد شدیدتر، بدخلقی و عصبانیت میکند.
سلامت روان مسئلهای است که متأسفانه در بسیاری از جوامع به آن اهمیت چندانی داده نمیشود و اگر از فری خواسته شود تا برای بررسی سلامت روان خود نزد روانپزشک یا روانشناس برود، آن فرد در برابر مراجعه به پزشک از خود واکنش منفی نشان میدهد. این در حالی است که پرداختن به بحث سلامت روان در کنار سلامت جسم، یکی از ارکان اساسی حفظ سلامت و تندرستی در بسیاری از کشورهای پیشرفته است. بهطور کلی، آرامش در کنار مدیریت هیجان و شناخت از خود، جزو اصول اولیه حفظ سلامت روان محسوب میشوند. زمانی ما میتوانیم دربارهٔ سلامت روان خود صحبت کنیم که بدانیم توانایی کنترل هیجانات، مخصوصاً هیجانات منفی و ناگهانی خود را داریم.
علاوه بر تربیت و حمایت، یکی دیگر از مهمترین وظایف پدر و مادر در بزرگ کردن فرزندان، توجه به سلامت کودکان است. کودکان، موجودات حساس و بیپناهی هستند که نیاز به حمایت ۱۰۰ درصدی پدر و مادر دارند. برای اینکه سلامت کودکان تضمین شود، بهترین کار این است که از همان دوران بارداری و حتی پیش از آن، به نیازهای کودک توجه شود. سلامت کودکان، شامل حوزههای مختلفی از جمله سلامت جسم، سلامت روان، نحوه برخورد با کودکان و تربیت آنها میشود. به منظور حفظ سلامت کودکان، والدین موظف هستند بهترین شرایط زندگی را برای کودک فراهم کنند. ایجاد محیطی آرام و امن، تأمین نیازهای کودک از نظر پوشاک، خوراک و تحصیل و رسیدگی به امور تربیتی کودک، فاکتورهای اولیهٔ تضمین سلامت کودکان هستند
کودکان همواره در حال رشد هستند بنابراین باید به تغذیه آنها و دریافت کامل مواد معدنی و ریزمغذیها توجه ویژهای شود. اگر سلامت کودکان نادیده گرفته شود، کودک با مشکلات بسیاری در آینده روبهرو خواهد شد و چه بسا مشکلات تا آخر عمر همراه او باشند. در حوزه سلامت کودکان، مبحث سلامت روان بسیار حائز اهمیت است. اگر والدین از سلامت روانی برخوردار نباشند و محیط خانه برای کودک به نحوی نباشد که از بودن در آن لذت ببرد، در آینده با فردی روبهرو خواهیم بود که همانند والدین خود اطرافیان را آزاد دهد.
سلامت سالمندان در دوران سالمندی به شدت به مراقبتهای دوران جوانی و میانسالی آنها بستگی دارد. اگر بخواهیم سلامت سالمندان را تضمین کنیم، باید هم به فکر سلامت جسم آنها باشیم و هم به فکر سلامت روان آنها. سلامت سالمندان از نظر جسمی، شامل چکاپهای دورهای برای تشخیص و درمان زودرس بیماریهای احتمالی و مراقبت از آنها در برابر بیماریهایی که به آنها مبتلا هستند، میشود. وقتی بحث از سلامت سالمندان به میان میآید، بیشتر ما یاد بیماریهایی مانند بیماریهای قلبی، دیابت یا فشار خون میافتیم اما بخش بزرگی از سلامت سالمندان به سلامت روان آنها برمیگردد.
حفظ سلامت سالمندان از منظر سلامت روان آنها، گاهی بسیار ساده و تنها وابسته به حفظ روابط عاطفی اطرافیان فرد سالمند با او است. اگر فرزندان یا نوهها بخواهند سلامت سالمندان خود را از نظر روانی در منزل تأمین کنند، کافی است که کمی بیشتر به آنها توجه داشته باشند؛ حواسشان به آزمایشهای دورهای آنها باشد؛ حداقل روزی یک بار به آنها سر بزنند؛ با اجازه خودشان و طوری که حس ترحم به آنها دست ندهد گاهی برایشان غذا درست کنند؛ با آنها به پارک و خرید بروند و خلاصه با همه این کارهای کوچک و ساده، قدم بزرگی در بهبود وضعیت سلامت سالمندان از نظر روانی و البته جسمانی بردارند. سلامت سالمندان از نظر جسمانی هم به شدت به نوع خودمراقبتی آنها و مراقبتهای اطرافیان از آنها بستگی دارد.
یعنی اگر سلامت سالمندان بخواهد در اولویت بسته سلامتی خانواده قرار بگیرد، باید تمام آیتمهای سلامتی او مانند فشارخون، قند خون و چربی خون به صورت دورهای چک شود. وقتی از سلامت سالمندان حرف میزنیم، باید وضعیت آنها از نظر بیماریهای شناختی مانند آلزایمر یا زوال عقل را هم در نظر بگیریم. سلامت سالمندان از نظر وضعیت شناختی، زمانی تأمین میشود که فرد پیش از رسیدن به دوره سالمندی، فعالیتهای مغزی کافی مانند مطالعه، بازی فکری یا یادگیری مداوم را داشته باشد تا مغز او با رسیدن به سنین بالا، تواناییهای بالقوه خود را از دست ندهد
والدینی که به سلامت کودکان اهمیت میدهند، به کمک بازی و تفریح، مسائل تربیتی را به آنها آموزش میدهند. امروزه بازیها و کتابهای بسیاری در دسترس هستند که اخلاقیات و آداب صحیح انجام هر کاری را به کودک آموزش میدهند. به منظور تأمین سلامت کودکان، بهتر است مادر براساس یک برنامه منظم، به تغذیه و واکسیناسیون کودک رسیدگی کند. سلامت کودکان برای جامعه نیز مهم است به همین خاطر بخش پزشکی کشور از ابتدای بارداری مادران به دنبال غربال کردن کودکان و در صورت امکان درمان آنها است. در دوران کودکی و مدرسه نیز آزمایشات غربالگری و واکسیناسیون جمعی انجام میشود تا به تدریج برخی از بیماریها بهطور کلی در جامعه ریشهکن شود تا جامعه در آینده متحمل هزینههای بیشتری برای درمان نشود.